Tần-Triệu giao tranh

Kích động lòng quân

Triệu Hiếu Thành vương cử lão tướng Liêm Pha ra trận chống lại quân Tần. Liêm Pha thống lĩnh 10 vạn tướng sĩ, ngoan cường chống trả khiến Vương Lăng không sao tiến lên được. Còn trong kinh thành, tướng quốc của Triệu là Bình Nguyên quân Triệu Thắng nghe theo lời môn khách là Lý Đồng, đem gia tài ra làm tiền thưởng phát cho quân sĩ, cho thê thiếp vào quân ngũ, dốc sức chia sẻ khó nhọc với quân dân. Kết quả có ba nghìn người xin làm cảm tử, theo Lý Đồng xông ra vào đánh úp, buộc quân Tần phải tạm lui[11].

Vương Hột thay Vương Lăng

Sang năm 258 TCN, tình hình chiến sự ngày một bất lợi đối với quân Tần, Vương Lăng vẫn bất lực không hạ nổi Hàm Đan. Tần Chiêu vương lại phái thêm 100.000 quân tiếp viện, nhưng chẳng những không thắng mà thương vong lại càng trầm trọng.. Tần Chiêu vương thấy Bạch Khởi đã khỏi bệnh, lại sai Phạm Thư đến khuyên bảo, Bạch Khởi căm giận Phạm Thư trước kia ngăn trở sự thành công của mình, bèn xưng bệnh không tiếp[7]. Vua Tần đành phái Vương Hột thống lĩnh thêm 100.000 quân sang Triệu, thay Vương Lăng làm chủ tướng, công phá Hàm Đan.

Vương Hột bao vây Hàm Đan thêm vài tháng vẫn không hạ được, mà trong quân thương vong đã đến quá nửa Tần Chiêu vương lại đến bảo Bạch Khởi ráng gượng ra trận nhưng Khởi vẫn nhất quyết không chịu[7]. Thừa tướng Phạm Thư bèn tiến cử người bạn là Trịnh An Bình. Vua Tần liền phái An Bình đem 5 vạn quân và lương thảo đến Hàm Đan tiếp viện cho Vương Hột. Thành Hàm Đan bị vây ngặt hơn 1 năm, lương thực đã gần cạn mà quân Triệu yếu cũng không thể phản công. Triệu Hiếu Thành vương đành phải chuẩn bị cầu cứu Sở và Ngụy.

Sở, Ngụy cứu Triệu

Mao Toại uy hiếp vua Sở

Triệu Hiếu Thành vương sai Bình Nguyên quân đi sứ nước Sở, cầu cứu vua Sở Khảo Liệt vương đem quân giúp. Bình Nguyên quân dự định nếu vua Sở không chịu giúp thì phải hiếp vua Sở uống máu ăn thề, bèn lựa và mang theo 20 người môn hạ có đủ tài văn võ để cùng đi, nhưng chỉ chọn được 19 người. Sau có người khách là Mao Toại chưa từng chứng tỏ tài năng cũng xin đi. Bình Nguyên quân ban đầu còn do dự nhưng vì Mao Toại khẩn khoản xin ra sức giúp nên ông chấp nhận.

Khi đến nước Sở, Bình Nguyên quân bàn chuyện hợp tung rất lâu nhưng Sở Khảo Liệt vương vẫn chưa đồng ý. Mao Toại tiến lên vừa dùng dao uy hiếp vừa lấy lời lẽ phân tích lợi hại của việc bỏ hợp tung sẽ không chỉ hại nước Triệu mà còn hại cho nước Sở. Sở Khảo Liệt vương sợ hãi, vội cùng uống máu ăn thề với Toại và điều 100.000 quân do Xuân Thân quân Hoàng Yết thống lĩnh đi cứu Triệu[11].

Triệu Thắng nhờ vợ

Phu nhân của Bình Nguyên quân vốn là con gái vua Chiêu vương nước Ngụy, chị của Ngụy An Ly vương và Tín Lăng quân. Trước tình thế phải cầu cứu Ngụy, Bình Nguyên quân lại nhờ phu nhân sang Ngụy cầu cứu. Vua Ngụy đồng ý, phái 100.000 quân do Tấn Bỉ chỉ huy đi cứu Triệu[14]. Tần Chiêu vương nghe tin, bèn sai sứ sang Ngụy đe dọa sẽ đánh Ngụy nếu Ngụy nếu giúp Triệu. Vua Ngụy lo sợ, bèn ra lệnh cho Tấn Bỉ đóng quân ở Thành Âm[15], lấy danh nghĩa cứu Triệu nhưng thực chất là xem xét động tĩnh của hai bên rồi mới quyết định[16]. Còn quân Sở cũng khiếp sợ sức mạnh của quân Tần nên đóng quân từ xa không dám đánh.

Không chịu tôn Tần

Vua Ngụy không muốn tiến quân nhưng cũng muốn giải vây cho Triệu, bèn sai khách tướng (tướng người nước khác sang) là Tân Diên Viễn sang Triệu, bày kế cho Bình Nguyên quân rằng bây giờ chỉ có Tần là hùng cường trong thiên hạ nếu chịu tôn vua Tần làm đế thì Tần sẽ lui binh. Bình Nguyên quân còn do dự chưa quyết định. Có người khách là Lỗ Trọng Liên biết tin tới yết kiến Bình Nguyên quân, đòi gặp Tân Diên Viễn để trách cứ[17]. Cuối cùng Lỗ Trọng Liên thuyết phục Tân Diên Viễn, làm Viễn phải phục và tạ lỗi[18].

Trộm binh phù, giết Tấn Bỉ

Trong khi đó ở nước Ngụy, Tín Lăng Quân và môn khách mấy lần xin vua Ngụy nhưng Ngụy An Ly vương sợ Tần nên không nghe[16]. Tín Lăng quân liền đem hết người trong nhà định sang Triệu liều chết với quân Tần. Môn khách của Vô Kị là Hầu Doanh hiến kế có thể nhờ người thiếp của vua Ngụy là Như Cơ trộm tấm binh phù[19] của vua Ngụy để giành lấy quân của Tấn Bỉ mà cứu nước Triệu, và khuyên nếu Tấn Bỉ không theo thì phải giết. Tín Lăng quân nghe theo, quả nhiên trộm được phù. Đến quân doanh, quả nhiên Tấn Bỉ không chịu phục. Môn khách của Vô Kị là Chu Hợi thấy vậy bèn đánh chết Tấn Bỉ[16], trao ấn tướng cho Tín Lăng quân. Tín Lăng quân ra lệnh nếu cha con đều ở trong quân thì cha về, anh em đều ở trong quân thì anh về, nếu là con một thì về phụng dưỡng cha mẹ[16], rồi lựa trong 100.000 người ra 80.000 người lên phía bắc cứu Triệu.

Cường Tần thua trận

Năm 257 TCN, dưới sự giúp sức của quân Sở và quân Ngụy, quân Triệu ra sức phản công, đánh bại quân Tần. Quân Tần tổn thương trầm trọng, Vương Hột dẫn binh rút về Phần Thành[20]. Tướng Tần là Trịnh An Bình bị quân Triệu vây ngặt, bèn đem 2 vạn quân hàng Triệu, thành Hàm Đan được giải vây[21].